Ta strona używa plików cookies.
Polityka Cookies    Jak wyłączyć cookies?    Bezpieczeństwo w sieci AKCEPTUJĘ

 

 

 

 

 

Wirtualna Ruda

 

 

start

historia

zabytki

szlaki

wirtualne spacery

 kontakt


 

HALEMBA

 

 

          

 

Obecna dzielnica Halemba składa  się  z  trzech  funkcjonujących  wcześniej  osobno  miejscowości:  Halemby,  Kłodnicy i Starej Kuźnicy. Przez wzgląd na historyczną samodzielność tych obszarów, zostaną one opisane osobno.

 

Halemba

Do końca XVII wieku Halemba była częścią Kochłowic. Powstanie odrębnej wioski było związane z uruchomieniem kuźni żelaza w połowie XV wieku (kuźnica wymieniona jest po raz pierwszy w dokumencie zastawnym z 1451 roku). Nazwa miejscowości wzięła się od nazwiska rodziny Kuźników, dzierżawiącej funkcjonującą tu wówczas kuźnię. W 1629 roku właścicielem ziemi bytomskiej został Łazarz Henkel von Donnersmarck, przejmując jednocześnie Halembę. W tym samym 1629 roku zostały ustanowione tak zwane obszary dworskie, obejmujące w Halembie kuźnicę,  folwark  z  polami i lasem, a także z przyfolwarcznym browarem i słodownią. Po 1649 roku rozpoczął się proces usamodzielniania się Halemby, pod koniec XVII wieku utrwaliła się ostatecznie nazwa osady. W 1718 roku w Halembie zostaje zlokalizowany wielki piec hutniczy. W 1890 roku poświęcono nowo wybudowany kościół, a cztery lata później zlokalizowano przy nim cmentarz.

Proces  narastania  tkanki  mieszkaniowej  w  Halembie  był  początkowo  bardzo  powolny,  głównie  z  racji   rolniczego i kuźniczego charakteru tych ziem. Również urbanizacja przebiegała stosunkowo wolno – główną drogę wybrukowano dopiero w latach 90-tych XIX wieku, a zaasfaltowano dopiero w połowie wieku XX.

 

Stara Kuźnica

Początek tej osady przypada na 1394 rok, kiedy książęta raciborscy Jan i Mikołaj nadali mistrzowi hutniczemu Henrykowi obszar wielkości pół mili w celu zbudowania kuźnicy, dworu, karczmy, młyna i tartaku wraz z prawem do założenia wsi na prawie niemieckim.

Zakład kuźniczy powstał ostatecznie na południowym brzegu rzeki Kłodnicy, natomiast zabudowania mieszkalne dla jego pracowników po północnej stronie. Wyewoluowały one z czasem w odrębną osadę – Kłodnicę. Niestety, miejscowość Stara Kuźnica, z obiecującej w wiekach XV-XVIII osady przemysłowej, spadła w XIX wieku do rzędu niepokaźnej wsi rolniczo-leśnej. Mimo, iż osada była systematycznie powiększana, rozwój Starej Kuźnicy nie przebiegał w takim tempie jak sąsiadującej z nią Halemby.

 

Kłodnica

Osadnictwo w Kłodnicy rozpoczęło się wraz z działalnością zakładu kuźniczego, który ulokowany został na południowym brzegu rzeki Kłodnicy. Północną jej stronę zagospodarowano wówczas pod chaty i karczmę. W 1629 roku obszar ten został przejęty przez hrabiego Henkel von Donnersmarck. W katastrze z roku 1743 Kłodnica jest zanotowana jako gmina z samorządem wiejskim.

Równocześnie z tworzeniem się samorządu gminnego przebiegał proces industrializacji wsi. Najprężniejszy rozkwit objął Kłodnicę w latach międzywojennych – dokonano wówczas elektryfikacji miejscowości, założono straż pożarną, utwardzono główną drogę oraz wybudowano most łączący Kłodnicę ze Starą Kuźnicą. W 1942 roku koncern Schaffgotschów rozpoczął na terenie Kłodnicy budowę szybu górniczego Godula, który stał się zalążkiem do powstania kopalni „Halemba”. Rozporządzeniem wojewody z dnia 27.11.1945 r. gminę  Kłodnica  włączono  do  gminy  Halemba, by później przyłączyć ją do Nowego Bytomia, a w roku 1959 do nowopowstałej Rudy Śląskiej.

 

 

TRASA TURYSTYCZNA

 

OBIEKTY ZABYTKOWE NA TERENIE DZIELNICY*

*Tabela zawiera jedynie wybrane obiekty zabytkowe z terenu dzielnicy

 


Projekty dofinansowane ze środków zewnętrznych