|
|||
Obecna dzielnica Halemba składa się z trzech funkcjonujących wcześniej osobno miejscowości: Halemby, Kłodnicy i Starej Kuźnicy. Przez wzgląd na historyczną samodzielność tych obszarów, zostaną one opisane osobno.
Halemba Do końca XVII wieku Halemba była częścią Kochłowic. Powstanie odrębnej wioski było związane z uruchomieniem kuźni żelaza w połowie XV wieku (kuźnica wymieniona jest po raz pierwszy w dokumencie zastawnym z 1451 roku). Nazwa miejscowości wzięła się od nazwiska rodziny Kuźników, dzierżawiącej funkcjonującą tu wówczas kuźnię. W 1629 roku właścicielem ziemi bytomskiej został Łazarz Henkel von Donnersmarck, przejmując jednocześnie Halembę. W tym samym 1629 roku zostały ustanowione tak zwane obszary dworskie, obejmujące w Halembie kuźnicę, folwark z polami i lasem, a także z przyfolwarcznym browarem i słodownią. Po 1649 roku rozpoczął się proces usamodzielniania się Halemby, pod koniec XVII wieku utrwaliła się ostatecznie nazwa osady. W 1718 roku w Halembie zostaje zlokalizowany wielki piec hutniczy. W 1890 roku poświęcono nowo wybudowany kościół, a cztery lata później zlokalizowano przy nim cmentarz. Proces narastania tkanki mieszkaniowej w Halembie był początkowo bardzo powolny, głównie z racji rolniczego i kuźniczego charakteru tych ziem. Również urbanizacja przebiegała stosunkowo wolno – główną drogę wybrukowano dopiero w latach 90-tych XIX wieku, a zaasfaltowano dopiero w połowie wieku XX.
Stara Kuźnica Początek tej osady przypada na 1394 rok, kiedy książęta raciborscy Jan i Mikołaj nadali mistrzowi hutniczemu Henrykowi obszar wielkości pół mili w celu zbudowania kuźnicy, dworu, karczmy, młyna i tartaku wraz z prawem do założenia wsi na prawie niemieckim. Zakład kuźniczy powstał ostatecznie na południowym brzegu rzeki Kłodnicy, natomiast zabudowania mieszkalne dla jego pracowników po północnej stronie. Wyewoluowały one z czasem w odrębną osadę – Kłodnicę. Niestety, miejscowość Stara Kuźnica, z obiecującej w wiekach XV-XVIII osady przemysłowej, spadła w XIX wieku do rzędu niepokaźnej wsi rolniczo-leśnej. Mimo, iż osada była systematycznie powiększana, rozwój Starej Kuźnicy nie przebiegał w takim tempie jak sąsiadującej z nią Halemby.
Kłodnica Osadnictwo w Kłodnicy rozpoczęło się wraz z działalnością zakładu kuźniczego, który ulokowany został na południowym brzegu rzeki Kłodnicy. Północną jej stronę zagospodarowano wówczas pod chaty i karczmę. W 1629 roku obszar ten został przejęty przez hrabiego Henkel von Donnersmarck. W katastrze z roku 1743 Kłodnica jest zanotowana jako gmina z samorządem wiejskim. Równocześnie z tworzeniem się samorządu gminnego przebiegał proces industrializacji wsi. Najprężniejszy rozkwit objął Kłodnicę w latach międzywojennych – dokonano wówczas elektryfikacji miejscowości, założono straż pożarną, utwardzono główną drogę oraz wybudowano most łączący Kłodnicę ze Starą Kuźnicą. W 1942 roku koncern Schaffgotschów rozpoczął na terenie Kłodnicy budowę szybu górniczego Godula, który stał się zalążkiem do powstania kopalni „Halemba”. Rozporządzeniem wojewody z dnia 27.11.1945 r. gminę Kłodnica włączono do gminy Halemba, by później przyłączyć ją do Nowego Bytomia, a w roku 1959 do nowopowstałej Rudy Śląskiej.
|
|||
TRASA TURYSTYCZNA |
|||
|
|||
OBIEKTY ZABYTKOWE NA TERENIE DZIELNICY* |
|||
|
|||
*Tabela zawiera jedynie wybrane obiekty zabytkowe z terenu dzielnicy |
|
Projekty dofinansowane ze środków zewnętrznych |
|
|
|